STAAL? DAAROM.
Ik heb een hekel aan elke vorm van druk, zowel in de krachtswerking bij architectuur als in de maatschappij in het algemeen. Maar ik hou van trek, want constructies onderworpen aan trek zijn dynamisch. Het gebruik van staal is momenteel het beste middel om het dynamische van de vloeiende ruimtes die ik ontwerp, weer te geven. Wolf D. Prix Co-founder Coop Himmelb(l)au, 2013
INHOUD 4 STAAL VORMT DE STAD 8 ZO LICHT IS STAAL 16 WE STEUNEN OP STAAL 10 DE WAARDE(N) VAN STAAL 20 STAAL BLIJFT STAAL 12 DE STALEN MEDAILLE
INFOSTEEL 4 1960 1990 2020 Staal. Het zijn stuk voor stuk gebouwen die niet hoefden te wijken voor hun nieuwe functie. Ze konden blijven staan omdat de constructie niets aan kracht en elegantie had ingeboet. Staal gaf die oude dames een tweede leven. Door hun architecturale verleden spreken ze tot de verbeelding, maar ze wandelen met gemak de toekomst binnen. WAT ZE GEMEEN HEBBEN? STAAL VORMT DE STAD De stad beweegt, het is een levend weefsel. Een industriële kanaalzone transformeert in een woongebied, een arbeiderswijk wordt plots de hippe buurt. Denk aan Tour & Taxis in Brussel. Het oude goederenstation uit 1907 bloeide uit tot een energieneutrale stad-in-de-stad. Of kijk naar de Boerentoren in Antwerpen: gebouwd als prestigieus kantoor, binnenkort een kunstencentrum. Loods 22 in Gent: van loods naar lofts. Net zoals het Gare d’Orsay in Parijs al lang geen reizigers naar Orléans meer ontvangt, wordt er ook geen elektriciteit meer opgewekt in de Tate Modern-gebouwen in Londen. Verbouwen en uitbreiden: staal was, is en blijft daarbij de betrouwbare partner.
WWW.SCOREWITHSTEEL.COM 5
INFOSTEEL 6 U = 0,15W/m2k G = 15 kg/m2 d = 15cm DE TOEKOMST IS FLEXIBEL Net omdat steden evolueren en functionaliteiten veranderen, zien overheden en investeerders graag projecten in staal. ‘Multi-purpose’ en ‘modulair’ zijn vandaag de sleutelwoorden bij nieuwbouw, en reken maar dat ze meespelen wanneer een jury de winnende eyecatcher kiest. Staal is sterk, ja, maar het is vooral flexibel. Het is een trouwe waarde die alleen maar kan doorgroeien in de stad van de toekomst. De strengste isolatie-eisen worden probleemloos gehaald. En dat met minimale geveldikte en gewicht.
WWW.SCOREWITHSTEEL.COM 7
INFOSTEEL 8 ZO LICHT IS STAAL Welke architect droomt er niet van om totaal vrij te ontwerpen? Even vrij als het potlood op het papier. De zwaartekracht zal niemand overwinnen, maar met staal kom je daar verrassend dichtbij. Overspanningen kunnen groter, ruimtes kunnen lichter, zware muren kunnen weg. Staal buigt zich gracieus naar de lijnen van hun creativiteit. Daarom is staal ook bij uitstek geschikt om een gevel met karakter uit te tekenen. Toen Mies van der Rohe de Neue Nationalgalerie in Berlijn ontwierp, had hij maar één doel: de ruimte volledig openen. Hij zette er het klassieke concept van een museumgebouw mee op zijn kop. Waar oude musea zware muren nodig hadden, gebruikte hij stalen kolommen om de ruimte licht en open te houden. Het is vandaag nog altijd een voorbeeld voor veel publieke gebouwen.
WWW.SCOREWITHSTEEL.COM 9 ARCHITECTUUR ALS STATEMENT Het is geen toeval dat staal de meest iconische architectuur heeft opgeleverd. Het Guggenheim in Bilbao heeft met zijn ontwerp de stad letterlijk op de wereldkaart gezet. De wanden zien eruit alsof de zwaartekracht buitenspel stond. Geen rechte lijn te bespeuren. Het is een fantasie die tastbaar werd. Ook het Centre Pompidou in Parijs, een ander uiterste, blijft tot de verbeelding spreken. Een architect of een opdrachtgever die een statement wil neerzetten, doet dat goed met staal. Grote overspanningen kunnen probleemloos met staal. Met een economische oplossing voor elk geval. 80 40 60 20 0 METER
INFOSTEEL 10 DE WAARDE(N) VAN STAAL Iedereen denkt aan staal voor industriële bouw. Terecht. Een stalen constructie staat er relatief snel, is niet stuk te krijgen en is betaalbaar. Daarom zie je zoveel stalen structuren in bedrijven, opslagruimtes en showrooms. Het is een vertrouwde keuze die de tand des tijds doorstaat. Maar wat met een kantoorgebouw, een school, een museum? Is een stalen structuur of gevel daar ook een optie? Soms. Soms niet. Maar zeker als je het volledige prijskaartje bekijkt, is staal altijd competitief. Denk bijvoorbeeld aan de snelheid van bouwen. Tijd is geld, en niemand verdient huur aan een te lange werf. Wie sneller afwerkt, kan sneller innen. Bovendien werkt staal heel precies: je gebruikt wat je nodig hebt, geen kilo meer. Dat scheelt op de rekening, ook omdat er minder vrachtwagens op en af naar de werf moeten. 1 WEEK 1 VERDIEPING 1 KRAAN 1000 m2
WWW.SCOREWITHSTEEL.COM 11 SNELHEID. PRECISIE. PRIJS. Staal is een materiaal dat niet aan waarde inboet. Het behoudt zijn prijs bij recyclage maar is ook perfect herbruikbaar zonder kwaliteitsverlies. De TLCC (Total Life Cycle Cost) speelt steeds vaker mee wanneer een overheid beslist over aanbestedingen. Wie vooruitkijkt, overweegt dus best de stalen oplossing, zeker voor projecten die een blijvende stempel willen drukken.
INFOSTEEL 12 N+V N+V+M DE STALEN MEDAILLE Elegantie komt van kracht, niet van spierballengerol. Geen enkel materiaal laat beter toe om met zulk een precisie te werken dan staal. Dankzij de sterkte kan je veel fijner dimensioneren en daarom werken de toparchitecten er zo graag mee. Het plooit zich in een sierlijke curve om perfect te landen waar het moet. Staal is dus niet de bodybuilder maar de olympische atleet. De ultieme ontwerpvrijheid voor elke ingenieur: dwarskrachten maar even goed momenten kunnen overgedragen worden.
WWW.SCOREWITHSTEEL.COM 13
INFOSTEEL 14 Neem die precisie gerust letterlijk. Als we even technisch mogen worden: bij een stalen constructie spreken we over een tolerantie van millimeters, geen centimeters. Stalen verbindingen zijn zo precies uitgekiend dat ze eigenlijk naadloos zijn. Dat maakt de ontwerpvrijheid totaal, ook in combinatie met andere materialen. Een perfect match, heet dat.
WWW.SCOREWITHSTEEL.COM 15 DE KRACHT VAN ELEGANTIE Staal buigt niet voor wisselende omstandigheden en ook niet voor de tijd. Het is onverzettelijk. Het Oostenrijkse paviljoen van Expo 58 werd exact heropgebouwd in hartje Wenen, waar het niet misstond tussen de barokke Belvédère paleizen. Vandaag is het paviljoen aan zijn derde leven begonnen als congrescentrum-met-museum. Iedere keer opnieuw is het gebouw enthousiast onthaald als een totale vernieuwing — de eeuwige jeugd van de avant-garde.
INFOSTEEL 16 1 2 3 4 6 5 WE STEUNEN OP STAAL Onze gebouwen, onze bruggen en onze infrastructuur zijn goed voor de helft van het wereldwijde staalgebruik. Waar zit de rest dan? Kort en duidelijk: overal. We zijn zo gewend geraakt aan die vaste waarde, dat we er niet meer bij stilstaan. Maar elk blikje dat we drinken uit elke koelkast die we openen, kon er alleen maar zijn dankzij staal — zowel het blikje als de koelkast. Idem dito voor onze designlamp, onze wasmachine, onze smartphone. Als goederen per trein tot bij ons komen, dan zijn zowel de wagons als de sporen van staal. De machines om ze te maken zijn dat ook. Ook duurzame energie kan niet zonder: elke windmolen op zee bevat 1500 ton staal. Het klinkt als een boutade, maar onze globale economie, ook die van de toekomst, rust wel degelijk op pilaren van staal. STAALGEBRUIK IN DE WERELD 1. Gebouwen — 31% 2.Energie infrastructuur — 3% 3. Transport infrastructuur — 17% 4. Voertuigen — 15% 5. Mechanische en electrische uitrusting — 21% 6. Consumentengoederen — 13%
WWW.SCOREWITHSTEEL.COM 17
INFOSTEEL 18
WWW.SCOREWITHSTEEL.COM 19 DE WERELD DRAAIT OM ZIJN AS EN DIE IS VAN STAAL Staal doet de wereld draaien en het is zelf het gedroomde voorbeeld van een circulair proces. Die oude ijskast of wasmachine blijven geen schroot op het containerpark, ze krijgen een tweede leven in nieuw materiaal. Het blikje van daarnet bespaart ons anderhalve keer zijn gewicht in uitstoot als we het recycleren. Dankzij spitstechnologie zal staal ook in de toekomst meewerken aan een duurzame planeet. 1 DRANKBLIKJE RECYCLEREN 60 MIN TV KIJKEN OF OF 24U LED-LAMP 10 WATT 1 WASBEURT
INFOSTEEL 20 -50% STAAL BLIJFT STAAL ‘Recycling’ betekent vaak ‘downcycling’, kwaliteitsverlies dus. Beton, bijvoorbeeld, krijgt na sloopwerken wel een tweede leven, maar dan weggestopt onder jouw straat. Maar staal blijft staal. Het materiaal behoudt zijn volle waarde, ook bij een tweede, derde of zevende leven. Dát is duurzaamheid. 1965 NORMAAL STAAL STAAL 2015 HOGE STERKTE STAAL Bij hedendaagse projecten gaat het niet enkel meer over de bouwkost, maar ook over het ‘materialenpaspoort’. Dat paspoort zegt precies welk materiaal 100% herbruikbaar is en welk materiaal er enkel in mindere vorm opnieuw gebruikt kan worden. Noem het gerust de volledige röntgenfoto van een gebouw. En dan scoor je best met een stalen skelet of stalen huid.
WWW.SCOREWITHSTEEL.COM 21 EEUWIG DUURT HET LANGST De klimaatdoelstellingen van 2050 liggen minder veraf dan je denkt. Wat we nu bouwen, moet nog tientallen jaren meegaan. Slimme bouwheren en investeerders weten dat ze nu al tot daar moeten kijken. De pioniers onder de architecten denken daarom volop aan demonteerbare en herbruikbare constructies. Overheden zijn ook mee in dat verhaal. De schoonheid van staal zit in de eeuwigheid.
INFOSTEEL 22 Cover De Grote Post Oostende (BE) B-architecten Foto: Jo Van den Borre Pagina 2 Musée des Confluences Lyon (FR) Tekening: Coop Himmelb(l)au Pagina 4 (links) LLC − Maison du Livre Esch-Belval (LU) Valentiny hpv architects Foto: Gilles Martin Pagina 4 (rechts) Bouwcampus Diepenbeek (BE) HVC Architecten Foto: Marc Scheepers Pagina 5 De Grote Post Oostende (BE) B-architecten Foto: Christophe Van Couteren Pagina 6 Jeugdgebouw Malle (BE) Stramien Foto: Stamien Pagina 7 Ontvangstpaviljoen Gruuthusemuseum Brugge (BE) noAarchitecten Foto: Karin Borghouts Pagina 8 (links) Stadsgebouw Melopee Gent (BE) XDGA Foto: Maxime Delvaux Pagina 8 (rechts) Afscheidsruimtes Houthalen-Helchteren (BE) Architect Hans Maes Foto: Jeroen Verrecht Pagina 9 (links) Europa Brussel (BE) Philippe Samyn and Partners/ Studio Valle Progettazioni architects Foto: Marie-Françoise Plissart Pagina 9 (rechts) Capawood Wijnegem (BE) Coussée & Goris Foto: Jan Liégeois Pagina 10 (links) PACT solutions Braine l’alleud (BE) helium3 architectures Foto: Valentin Bianchi Pagina 10 (rechts) Ecotron Diepenbeek (BE) noAarchitecten Foto: Bart van Vlijmen Pagina 11 Faculteitsbibliotheek Architectuur Gent (BE) OFFICE Kersten Geers David Van Severen Foto: Bas Princen Pagina 12 De Krook Gent (BE) Coussée & Goris/RCR Aranda Pigem Vilalta Arquitectes Foto: Jo Van den Borre Pagina 13 Blocry − Hall d’athlétisme Louvain-la-Neuve (BE) Atelier d’Architecture de Genval/Chabanne Architecte Foto: Philippe Piraux Pagina 14 Bedrijfsgebouw Goddeeris Roeselare (BE) DDM Architectuur/BHOOM Creative Design Unit Foto: Peter Verplancke Pagina 15 Saint-George’s Day-wandeling Zeebrugge (BE) SBE Foto: ASK Romein Pagina 16 (links) Passerelle ‘L’Enjambée’ Namen (BE) Bureau Greisch Foto: Philippe Piraux Pagina 16 (rechts) The Outsider − Blue Diamond Aalst (BE) Hendrik Vandermarliere Foto: Jo Van den Borre Pagina 17 L’Atelier de traction de Kinkempois SNCB Angleur (BE) Canevas Foto: Jo Van den Borre Pagina 18 Centrale énergétique ECCO Gasperich (LU) Beng Architectes Associés Foto: Eric Chenal Pagina 19 (links) Privéwoning Kontich (BE) DMOA architecten Foto: Luc Roymans Pagina 19 (rechts) Escalier et auvent CBAI Brussel (BE) Bureau Ledroit-Pierret-Polet Foto: Tim Van de Velde Pagina 20 (links) Boerentoren Antwerpen (BE) Van Averbeke/Van Hoenacker/ Smolderen Foto: Uwe Aranas-shutterstock Pagina 20 (rechts) Bedrijfsgebouw Deusjevoo Genk (BE) a2o-architecten Foto: Frank Larousselle Pagina 21 Overkapping Station Oostende Oostende (BE) Dietmar Feichtinger Architectes Foto: David Boureau Pagina 24 Kipdorptrambrug Antwerpen (BE) Manuel de Solà-Morales Foto: Jo Van den Borre PROJECTEN — ARCHITECTEN & FOTOGRAFEN COLOFON Eindredactie: Koen Michielsen Teksten: Nicolas Marichal, Jill Mathieu, Koen Michielsen Franse vertaling: Christophe Lagrange Fotoselectie : Koen Michielsen, Jo Van den Borre, Bruno Dursin, Philippe Coigné Vormgeving en infografieken: Wim Vandersleyen Meer over deze projecten
WWW.SCOREWITHSTEEL.COM 23 CARBON NEUTRAL ELECTRICITY GREEN HYDROGEN KLIMAATNEUTRAAL STAAL? ZO DOEN WE DAT. De vertrouwde processen spelen ook in de klimaatneutrale staalproductie een centrale rol: hoogoven , directe reductie en electro-oven . Staal wordt schroot, en schroot wordt staal. Er gaat al jaren geen ton staal meer verloren. Zowel de electro-oven (100%) als de hoogoven (25 à 30%) maken nieuw staal uit schroot . Groene energie is essentieel in elk productieproces. Groene waterstof is een belangrijke drijvende kracht om klimaatneutraal staal uit erts te maken. CCU (koolstof opvangen en gebruiken) doet de rest. Ook niet-recycleerbaar hout en plastic kunnen als brandstof dienen in de hoogoven . www.staal-klimaatneutraal.be
Infosteel Als ledenorganisatie beschikt Infosteel over een uitgebreid netwerk, afkomstig uit de hele staalbouwketen: staalproductie en -verwerking, staalbouw, studiebureaus, architecten, oppervlaktebehandeling, staalhandel, geveltoepassingen, toelevering, software enz. De doelstelling van Infosteel is het promoten van het goed gebruik van staal in de bouw. Dat gebeurt vanuit 3 werkings-assen: informeren − inspireren − verbinden. Infosteel is actief in België en G.H. Luxemburg, maar werkt ook intensief samen met zusterorganisatie in heel Europa, en in het bijzonder met Frankrijk en Nederland. www.infosteel.org Belmetal Belmetal is de Belgische beroepsvereniging van de metaalhandel. Belmetal is het platform dat voorraadhoudende metaalhandelaars samenbrengt om na te denken en samen oplossingen te vinden in zowel eigen als vakoverschrijdende onderwerpen. Belmetal wil de metaaldistributie nog vlotter laten verlopen en een fijne toekomst verzekeren aan alle mannen en vrouwen die dagelijks met ons meewerken. www.belmetal.be V.U.: Infosteel vzw − Z.1 Researchpark 110 − 1731 Zellik (BE) − KBO 0406763362
RkJQdWJsaXNoZXIy MzE2MDY=